[shervin]

شعرهای خیام





بر اساس نسخه تصحیح شده‌ی شادروان صادق هدایت


ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[shervin]

گر بر فلک‌ام، دست بُدی، چون يزدان
برداشتمی، من اين فلک را، زِ ميان
از نو، فلکِ دگر، چنان ساختمی
کازاده، به کامِ دل، رسيدی آسان!

[shervin]

گردون، نگری، ز قدِ فرسوده‌ی ماست
جيحون، اثری، زِ اشکِ پالوده‌ی ماست
دوزخ، شرری، زِ رنجِ بیهوده‌ی ماست
فردوس، دمی، زِ وقتِ آسوده‌ی ماست

[shervin]

من بی می ناب، زيستن نتوانم،
بي باده، کشيده، بار تن، نتوانم،
من بنده‌ی آن دم‌ام، که ساقي گويد:
"يک جام دگر بگير" و، من نتوانم.

[shervin]

گويند، که دوزخی بود، عاشق و مست،
قولی است خلاف، دل در آن نتوان بست
گر عاشق و مست، دوزخی خواهد بود
فردا باشد بهشت، هم‌چون کفِ دست!

[shervin]

افسوس، که بی‌فايده، فرسوده شديم
وز داسِ سپهر سرنگون، سوده شديم
دردا و ندامتا، که تا چشم زديم
نا بوده به کام خويش،‌ نابوده شديم!

[shervin]

از آمدن و، رفتن ما، سودی کو؟
وز تار وجود عمر ما، پودی کو؟
در چنبر چرخ، جانِ، چندين پاکان
می‌سوزد و، خاک می‌شود، دودی کو؟

[shervin]

ای کاش، که جای آرميدن بودی
يا اين رهِ دور را، رسيدن بودی
کاش، از پیِ، صد هزار سال، از دلِ خاک
چون سبزه، اميدِ، بر دميدن بودی!

[shervin]

اسرار ازل را، نه تو دانی و، نه من
وين حرف معما، نه تو خوانی و، نه من
هست از پس پرده، گفتگوی من و تو
چون پرده برافتد، نه تو مانی و، نه من

[shervin]

دوری که در آن، آمدن و، رفتن ماست
او را نه نهايت، نه بدايت پيداست
کس می‌نزند دمی، در اين معنی، راست
کاين آمدن از کجا و، رفتن به کجاست؟

[shervin]

از آمدنم نبود، گردون را سود
وز رفتن من، جاه و جلال‌اش نفزود
وز هيچ کسی، نيز، دو گوش‌ام نشنود
کاين آمدن و رفتن‌ام، از بهر چه بود!

[shervin]

آنان‌که محيطِ فضل و آداب شدند
در جمع کمال، شمعِ اصحاب شدند
ره زين شب تاريک، نبردند به روز
گفتند، فسانه‌ای و، در خواب شدند

[shervin]

افسوس، که نامه‌ی جوانی، طی شد
و آن تازه بهارِ زندگانی، دِی شد
حالی که ورا، نام، جوانی گفتند
معلوم نشد، که او، کِی آمد، کِی شد!

[shervin]

افسوس، که سرمايه، زِ کف، بيرون شد
در پای اجل، بسی جگرها، خون شد!
کَس، نامد از آن جهان، که پُرسم از وی:
کاحوالِ مسافرانِ دنيا، چون شد؟

[shervin]

يک چند، به کودکی، به استاد شديم
يک چند، زِ استادیِ خود، شاد شديم
پايانِ سخن شنو، که ما را، چه رسيد:
چون آب، برآمديم و، چون باد، شديم

[shervin]

ای چرخِ فلک! خرابی از کينه‌ی تست
بيدادگری، پيشه‌ی ديرينه‌ی تست
وی خاک، اگر سينه‌ی تو، بشکافند
بس گوهرِ قيمتی، که در سينه‌ی تست!

[shervin]

از جمله‌ی رفتگانِ اين راهِ دراز
باز آمده‌ای کو، که به ما گويد راز؟
هان، بر سرِ اين دو راهه، از روی نياز
چيزی نگذاری، که نمی‌آيی باز!

[shervin]

می خور، که به زير گِل، بسی خواهی خفت
بی مونس و، بی رفيق و، بی همدم و، جفت
زنهار، به کس مگو، تو اين رازِ نهفت:
هر لاله که پژمرد، نخواهد بشکفت

[shervin]

ما لعبتکان‌ايم و، فلک، لعبت‌باز
از روی حقيقتی، نه از روی مجاز
يک چند، درين بساط، بازی کرديم
رفتيم، به صندوقِ عدم، يک يک، باز!

[shervin]

آن قصر، که بهرام، در او جام گرفت
آهو بچه کرد و، روبه، آرام گرفت
بهرام، که گور، می‌گرفتی همه عمر
ديدی که، چگونه، گور، بهرام گرفت؟

[shervin]

آن قصر، که بر چرخ، همی زد پهلو
بر درگهِ آن، شهان، نهادندی رو
ديديم، که بر کنگره‌اش، فاخته‌ای
بنشسته، همی گفت که : "کوکو، کوکو؟"

[shervin]

مرغی ديدم، نشسته، بر باره‌ی توس
در چنگ گرفته، کله‌ی کيکاووس
با کله همی گفت، که : افسوس، افسوس!
کو بانگِ جرس‌ها و، کجا، ناله‌ی کوس؟

[shervin]

هر ذره، که بر روی زمينی بوده است
خورشيدرخی، زهره‌جبينی بوده است
گرد از رخِ آستين، به آزرم، فشان
کان‌ هم، رخِ خوبِ نازنينی بوده است.

[shervin]

بنگر، زِ صبا، دامنِ گُل، چاک شدست
بلبل، زِ جمالِ گُل، طربناک شدست
در سايه‌ی گُل نشين، که بسيار اين گُل
از خاک، برآمده است و، در خاک شدست!

[shervin]

ابر آمد و، زار، بر سرِ سبزه گريست
بی باده‌ی گل‌رنگ، نمی‌شايد زيست
اين سبزه، که امروز، تماشاگهِ ماست
تا سبزه‌ی خاکِ ما، تماشاگهِ کيست؟

[shervin]

هر سبزه که بر کنارِ جويی، رُسته است
گويی ز لبِ فرشته‌خويی، رسته است
پا بر سرِ هر سبزه، به خواری، ننهی
کان سبزه، ز خاکِ لاله‌رويی، رسته است

[shervin]

زان کوزه‌ی می، که نيست در وی ضرری
پر کن قدحی، بخور، به من ده دگری
زان پيش‌تر ای پسر، که در رهگذری
خاکِ من و تو، کوزه ‌کند، کوزه‌گری

[shervin]

در کارگهِ کوزه‌گری بودم دوش
ديدم دو هزار کوزه، گويای خموش
هر يک، به زبانِ حال، با من می‌گفت:
"کو کوزه‌گر و، کوزه‌خر و، کوزه‌فروش؟"

[shervin]

اين کوزه چو من، عاشقِ زاری بوده است
در بندِ سرِ زلفِ نگاری بوده ا‌ست
اين دسته که بر گردنِ او می‌بينی:
دستی ا‌ست، که بر، گردنِ ياری بوده ا‌ست!

[shervin]

چون ابر، به نوروز، رخِ لاله بشست
برخيز و، به‌ جامِ باده، کُن، عزم درست
کاين سبزه، که امروز، تماشاگهِ توست
فردا، همه، از خاکِ تو، برخواهد رست!

[shervin]

گر من، ز میِ مغانه، مستم،‌ هستم
گر، کافر و گبر و بت‌پرستم، هستم
هر طايفه‌ای، به من، گمانی دارد
من، زانِ "خود"م، چُنان که هستم، هستم.